Από καταβολής ανθρώπινου είδους, τα μωρά έρχονταν στον κόσμο στο περιβάλλον του σπιτιού ή οπουδήποτε αλλού εκτός νοσοκομείου. Με την πρόοδο της επιστήμης και του ανθρώπου, εδώ και πάνω από 100 χρόνια, δημιουργήθηκαν οργανωμένες δομές για την υποστήριξη της γέννας σε εξοπλισμένα νοσοκομεία με εκπαιδευμένους γιατρούς και εξοπλισμό.
Σήμερα, η συντριπτική πλειοψηφία των τοκετών γίνεται στο μαιευτήριο, με ιδιαίτερα χαμηλό ρίσκο για τη μητέρα και το παιδί, ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες χώρες. Η αλλαγή αποτυπώνεται ξεκάθαρα στους σχετικούς δείκτες: Η περιγεννητική θνησιμότητα (όρος που αναφέρεται σε νεογνά που είτε γεννιούνται νεκρά είτε καταλήγουν στη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας μετά τον τοκετό) στην Ευρώπη ήταν στο επίπεδο του 50% στις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ σήμερα στην Ελλάδα βρίσκεται περίπου στο 5 τοις χιλίοις.
Ωστόσο, κάποιες γυναίκες στο δυτικό κόσμο φαίνεται να επιλέγουν ξανά το περιβάλλον του σπιτιού τους για να βιώσουν την εμπειρία του τοκετού. Η τάση δεν είναι σημαντική σε απόλυτα νούμερα: σύμφωνα με στοιχεία της Αμερικανικής Ένωσης Μαιευτήρων και Γυναικολόγων, στις Ηνωμένες Πολιτείες 35.000 γεννήσεις κάθε χρόνο -σχεδόν 1% του συνόλου των γεννήσεων- γίνονται στο σπίτι, με τα ¾ αυτών να αφορούν πρόγραμματισμένους τοκετούς. Οι γυναίκες που εξετάζουν ως επιλογή τον τοκετό στο σπίτι και οι φορείς που υποστηρίζουν αυτή τη λύση εστιάζουν την προσοχή τους στα εξής πλεονεκτήματα/ λόγους:
- Η επιθυμία να έρθει το μωρό στο οικείο περιβάλλον του σπιτιού, χωρίς ιατρική παρέμβαση
- Η αρνητική αντίληψη για τον τύπο της νοσοκομειακής φροντίδας
- Πολιτισμικοί λόγοι
- Χαμηλότερο κόστος
- Αρνητική προδιάθεση για τις υπηρεσίες που παρέχονται στο μαιευτήριο
Ας τονίσουμε ότι λόγος για “τοκετό στο σπίτι” μπορεί να γίνει μόνον εφόσον συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις:
Η επίτοκος
- να είναι υγιής και σε εγκυμοσύνη χαμηλού ρίσκου
- να μηνπάσχει από διαβήτη ή να έχει εμφανίσει διαβήτη κύησης
- να μην έχει χρονία υψηλή πίεση ή να έχει εμφανίσει προεκλαμψία
- να έχει πλήρη υποστήριξη από το σύντροφό της
Ακόμη θα πρέπει:
- να μην έχει στο παρελθόν προηγηθεί άλλος τοκετός με καισαρική τομή
- να μην υπάρχει ρίσκο πρόωρου τοκετού
- το έμβρυο να μη βρίσκεται σε ανώμαλη προβολή, δηλαδή να έχει γυρίσει με το κεφάλι προς τα κάτω
- η κίνηση να μην είναι πολύδυμη
Παράλληλα, χρειάζεται να είναι εξασφαλισμένη η άμεση διακομιδή της επιτόκου στο μαιευτήριο εφόσον ο τοκετός δεν εξελιχθεί ομαλά και χρειαστεί χειρουργική ή άλλη παρέμβαση που δεν μπορεί να γίνει στο σπίτι.
Σε κάθε περίπτωση, οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι ο κίνδυνος περιγεννητικού θανάτου κατά τη διάρκεια ενός τοκετού στο σπίτι είναι περίπου διπλάσιος σε σχέση με τον τοκετό στο μαιευτήριο, ενώ στον τοκετό στο σπίτι τριπλασιάζεται το ρίσκο εμφάνισης νευρολογικών δυσλειτουργιών και νεογνικών σπασμών.*
Αξίζει, δε, να σημειώσουμε ότι, ιδιαίτερα για τη χώρα μας όπου το ποσοστό της περιγεννητικής θνησιμότητας είναι εξαιρετικά χαμηλό (η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων χωρών σε αυτόν τον τομέα), το όποιο ρίσκο μοιάζει ακόμη πιο αχρείαστο. Θα πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι η πιθανή μεταφορά σε νοσοκομείο στην περίπτωση που χρειάζεται άμεση παρέμβαση χρειάζεται να γίνει εξαιρετικά σύντομα. Είναι, όμως, αυτονόητο ότι ακόμη και ο ελάχιστος χρόνος μπορεί να είναι κρίσιμος. Εάν η επίτοκος αντιμετώπιζε το ίδιο πρόβλημα στο περιβάλλον ενός μαιευτηρίου θα είχε άμεση πρόσβαση στην ιατρική παρέμβαση.
Η απόφαση για “τοκετό στο σπίτι” δεν μπορεί να μη συνεκτιμά τον τόπο διαμονής. Ενδεικτικά, η επείγουσα μεταφορά από μία μονοκατοικία της Ολλανδίας στο μαιευτήριο είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα γίνει σε προγραμματισμένο, σύντομο χρόνο. Αν χρειαστεί μεταφορά από τον πέμπτο όροφο πολυκατοικίας στο Παγκράτι, οι αστάθμητοι παράγοντες είναι αρκετοί. Πόσος χρόνος, για παράδειγμα, θα χαθεί στην κίνηση;
Σαφής θέση μας είναι ότι το δικαίωμα της γυναίκας να επιλέξει ελευθέρα με ποιο τρόπο θα φέρει στον κόσμο το μωρό της είναι αναφαίρετο. Χρειάζεται όμως να είναι καλά ενημερωμένη για το αν ο τοκετός της μπορεί να πραγματοποιηθεί στο περιβάλλον του σπιτιού και να γνωρίζει όλες τις σχετικές με το ζήτημα παραμέτρους ώστε να αποφασίσει ελεύθερα.
Σήμερα, ιδιαίτερα στη χώρα μας, τα μαιευτήρια διαθέτουν άρτια υλικο-τεχνική υποδομή και ανθρώπινο δυναμικό, οργανωμένη ΜΕΘ, ΜΕΝ και τράπεζα αίματος, ο τοκετός στο σπίτι είναι μία αχρείαστη διαδικασία που, υπό προϋποθέσεις, μπορεί ακόμη και να αποβεί επικίνδυνη. Θεωρούμε ότι ακόμη και η μικρή άφιξη αύξηση του ρίσκου σε μια τέτοια περίπτωση έχει σημασία.
*Με βαση επίσημα στοιχεία της Αμερικανικής Ένωσης Μαιευτήρων και Γυναικολόγων (ACOG) που δημοσιευτηκαν το 2017
