Η Ελλάδα είναι τελευταία στην αντισύλληψη μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, ως εκ τούτου, πρώτη στην αντίστοιχη λίστα με τις διακοπές εγκυμοσύνης. Σήμερα, όμως, οι επιλογές που υπάρχουν για την αποφυγή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης είναι περισσότερες από ποτέ.
Οι βασικές μορφές αντισύλληψης, πάντως, παραμένουν το προφυλακτικό, το χάπι και το σπιράλ. Το τελευταίο είναι πολύ διαδεδομένο στο εξωτερικό, αλλά όχι στη χώρα μας, καθώς πολλές Ελληνίδες «ανθίστανται» στη χρήση του, συχνά από ανεπαρκή ενημέρωση. Πρέπει να τονίσουμε ότι η χρήση του είναι ασφαλής και να καθησυχάζουμε τους φόβους πολλών γυναικών για την παρουσία ενός «ξένου σώματος» μέσα τους – πολύ περισσότερο που, μερικές φορές, υπάρχουν ξένα σώματα στον οργανισμό -όπως ένα σκουλαρίκι στη γλώσσα- στα οποία μπορεί να μη δίνεται καμία σημασία.
Εξάλλου, οι πιθανές επιπλοκές από τη διακοπή μιας ανεπιθύμητης κύησης είναι πολύ περισσότερες από τις όποιες παρενέργειες μπορεί να έχουν το σπιράλ ή τα αντισυλληπτικά χάπια. Η φράση «δεν θέλω να επιβαρύνω τον οργανισμό μου με τις ορμόνες των αντισυλληπτικών» είναι αβάσιμη, ειδικά όταν η γυναίκα που την εκφέρει έχει υποβληθεί σε διακοπές κύησης.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή τρόπου αντισύλληψης σχετίζονται ασφαλώς με την αποτελεσματικότητα κάθε μεθόδου, την ευκολία εφαρμογής της, το κόστος της, αλλά και με την ηλικία σας και την κατάσταση της υγείας σας. Ο γιατρός σας θα σταθμίσει όλα τα παραπάνω και θα σας προτείνει μεθόδους που ενδείκνυνται για την περίπτωσή σας, προκειμένου να επιλέξετε. Ακολουθεί μια λίστα με τις περισσότερες μεθόδους, από την πιο κλασική ως τις πλέον εξεζητημένες.
Ανδρικό προφυλακτικό
Ευρέως διαθέσιμο, προσιτό και εύκολο στην εφαρμογή του, προσφέρει αποτελεσματική προστασία από ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, αλλά και από τα περισσότερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Καλό είναι να αγοράζουμε προφυλακτικό κάποιας αναγνωρισμένης μάρκας, ενώ έχει σημασία η σωστή χρήση του. Εφόσον εφαρμόζεται από την έναρξη της σεξουαλικής πράξης, το προφυλακτικό έχει αποτελεσματικότητα που ξεπερνά το 95% σε περίοδο ενός χρόνου.
Αντισυλληπτικό χάπι
Η δράση του βασίζεται στην αναστολή της ωορρηξίας. Τα νέας γενιάς αντισυλληπτικά περιέχουν μικρότερες ποσότητες οιστρογόνων και προγεστερόνης και οι παρενέργειές τους είναι σπάνιες. Αντιθέτως, η λήψη τους έχει παράπλευρα οφέλη:
- Ρυθμίζει τον κύκλο, με αποτέλεσμα να γνωρίζει η γυναίκα με ακρίβεια τις ημέρες που θα έχει περίοδο. Επιπλέον, μπορεί να παρατείνει ή να επισπεύσει την ημερομηνία αυτή εάν το επιθυμεί για κοινωνικούς λόγους (πχ ταξίδι, διακοπές κλπ).
- Μετριάζει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων της περιόδου, που για αρκετές γυναίκες είναι αρκετά ενοχλητικά: ελαττώνει τόσο την διάρκεια όσο και την ποσότητα του αίματος που χάνεται κατά την περίοδο, ελαττώνει ή και εξαφανίζει τον πόνο της περιόδου, ενώ αρκετά συχνά μπορεί να βελτιώσει τα προεμμηνορρυσιακά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλος, νευρικότητα, κακή διάθεση κλπ.
- Μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης κύστης στις ωοθήκες, καθώς και κάποιων γυναικολογικών καρκίνων. Συγκεκριμένα, η μακροχρόνια χρήση του μειώνει κατά 50% περίπου την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου και των ωοθηκών. Όσον αφορά τον καρκίνο του μαστού και του τραχήλου της μήτρας, η χρήση του χαπιού δεν φαίνεται ούτε να προστατεύει αλλά ούτε και να επιβαρύνει τη γυναίκα.
Οι απόλυτες αντενδείξεις του αντισυλληπτικού χαπιού είναι θρομβώσεις στο παρελθόν, θρομβοφυλικές ασθένειες, ασθένειες του ήπατος, σπάνιες νευρολογικές παθήσεις και φυσικά νεοπλασίες. Σχετικές αντενδείξεις είναι το κάπνισμα, η ηλικία (συνήθως άνω των 40 ετών), η πρόσφατη κύηση και ο θηλασμός. Ο γιατρός σας θα εκτιμήσει ποιο χάπι είναι κατάλληλο για σας (ουσιαστικά το ποια θα είναι η αναλογία οιστρογόνων και προγεστερόνης), με βάση την κατάσταση της υγείας σας, το ιστορικό σας και την ηλικία σας. Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου ξεπερνά το 99%, υπό την προϋπόθεση ότι η γυναίκα δεν θα αμελήσει την καθημερινή του λήψη.
Σπιράλ
Είναι από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους αντισύλληψης, με ποσοστό επιτυχίας που ξεπερνά το 98%. Τοποθετείται από το γιατρό στην ενδομήτρια κοιλότητα και η δράση του διαρκεί από 3-5 χρόνια, ανάλογα με τον τύπο του. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια τόσο σε γυναίκες που έχουν γεννήσει όσο και σε άτοκες, και η τοποθέτηση γίνεται σχεδόν πάντα στο ιατρείο χωρίς την ανάγκη αναισθησίας. Δεν γίνεται αντιληπτή η παρουσία του ούτε από την ίδια τη γυναίκα ούτε από το σύντροφό της κατά την διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
Υπάρχουν δύο κατηγορίες σπειραμάτων: αυτά που περιέχουν χαλκό και όσα διοχετεύουν σταθερά εξαιρετικά χαμηλή ποσότητα προγεστερόνης στη μήτρα. Τα τελευταία παρουσιάζουν το επιπλέον πλεονέκτημα ότι καθιστούν ηπιότερα τα συμπτώματα της περιόδου ελαττώνοντας σημαντικά τη ροή του αίματος.
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η χρήση σπιράλ δεν συνδέεται με αυξημένα ποσοστά εξωμήτριων κυήσεων, άποψη που εσφαλμένα είχε επικρατήσει στο παρελθόν.
Τέλος, επισημαίνουμε ότι το σπιράλ δεν παρέχει προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, επομένως στις σεξουαλικές σχέσεις που δεν είναι σταθερές θα πρέπει να γίνεται απαραίτητα και χρήση προφυλακτικού.
Αυτοκόλλητο επίθεμα
Θεωρείται εξίσου αποτελεσματικό με το χάπι για την πρόληψη μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, ενώ δρα και με τον ίδιο τρόπο, με τη διαφορά ότι οι ορμόνες που περιέχει διοχετεύονται σταδιακά στον οργανισμό μέσω του δέρματος. Το αντισυλληπτικό επίθεμα τοποθετείται στο μπράτσο, την κοιλιά ή το γλουτό και χρειάζεται αλλαγή κάθε μια εβδομάδα, τρεις φορές σε κάθε έμμηνο κύκλο. Πλεονεκτεί, επομένως, σε σχέση με το χάπι, σε ό,τι αφορά την πιθανότητα να ξεχάσετε την εφαρμογή του. Στα μειονεκτήματά του είναι η πιθανότητα να εμφανιστεί αλλεργική αντίδραση στο σημείο εφαρμογής, ενώ φαίνεται ότι η χρήση του επιθέματος ενέχει και μεγαλύτερο κίνδυνο πρόκλησης θρόμβων στο αίμα, σε σχέση με το χάπι.
Κολπικός δακτύλιος
Πρόκειται για ένα εύκαμπτο δαχτυλίδι που τοποθετείται στον κόλπο της γυναίκας από την ίδια, μια φορά κάθε μήνα. Παραμένει στη θέση του τρεις εβδομάδες και στη συνέχεια αφαιρείται για να ακολουθήσει η έμμηνος ρύση. Η δράση του επίσης βασίζεται στην απελευθέρωση ορμονών, η αποτελεσματικότητά του είναι συγκρίσιμη με τις άλλες μεθόδους που χρησιμοποιούν τον ίδιο μηχανισμό (επίθεμα, χάπι), ενώ παρόμοιες είναι οι αντενδείξεις και οι παρενέργειές του.
Κολπικός σπόγγος
Είναι ένα μικρό σφουγγάρι με σπερματοκτόνο ουσία, το οποίο εμποτίζεται με νερό και τοποθετείται στον κόλπο λίγο πριν τη σεξουαλική επαφή, ενώ μπορεί να παραμείνει στη θέση του έως και 24 ώρες. Είναι μια μέθοδος εύκολη στην εφαρμογή, δεν συνδέεται με σοβαρές παρενέργειες, αλλά τα ποσοστά επιτυχίας της είναι αρκετά χαμηλά: γύρω στο 85% σε όσες γυναίκες είναι ακόμη άτοκες και 70% σε όσες έχουν τεκνοποιήσει.
Διάφραγμα
Ελαστικός θόλος που πρέπει να επαλειφθεί με κάποια σπερματοκτόνο ουσία και να τοποθετηθεί στον κόλπο πριν από την επαφή ώστε να εμποδίσει το σπέρμα να φθάσει στον τράχηλο. Μετά τη συνουσία χρειάζεται να παραμείνει στη θέση του επί τουλάχιστον 6 ώρες. Η αποτελεσματικότητά του φθάνει το 85%, ενώ οι κυριότερες ανεπιθύμητες ενέργειες που συνδέονται με τη χρήση του είναι η πρόκληση τοπικού ερεθισμού και ο σχετικά αυξημένος κίνδυνος ουρολοίμωξης.
Γυναικείο προφυλακτικό
Μοιάζει με το ανδρικό προφυλακτικό, έχει μήκος περίπου 15 εκατοστών και μπορεί να τοποθετηθεί στον κόλπο έως και 8 ώρες πριν από την επαφή. Η αποτελεσματικότητά του υπολείπεται ελαφρά σε σχέση με το ανδρικό προφυλακτικό, ενώ το ίδιο ισχύει και για την προστασία που προσφέρει έναντι των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.
Μέθοδος του ρυθμού
Συνίσταται στην αποχή της γυναίκας από την ερωτική επαφή στη διάρκεια των γόνιμων ημερών της ή στη χρήση κάποιας μεθόδου φραγμού κατά το ίδιο διάστημα. Η μέθοδος προϋποθέτει ότι ο έμμηνος κύκλος σας είναι σταθερός και ότι θα εκπαιδευτείτε από το γιατρό σας στον εντοπισμό των «επικίνδυνων» ημερών, παρακολουθώντας τον κύκλο σας και τη θερμοκρασία του σώματός σας. Έστω κι έτσι, οι πιθανότητες αποτυχίας αγγίζουν το 25%.
Διακεκομμένη συνουσία
«Βολική» πρακτική που όμως συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο σύλληψης, καθώς ακόμη και πριν την απομάκρυνση του πέους από τον κόλπο μπορεί να υπάρξει έκκριση σπερματικού υγρού. Επιπλέον, δημιουργεί άγχος στο ζευγάρι και μειώνει την ερωτική απόλαυση.
Χάπι της επόμενης ημέρας
Δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως μέθοδος αντισύλληψης, αλλά ως έσχατη λύση για την αποφυγή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, αντί της άμβλωσης. Εφόσον είχατε ερωτική πράξη χωρίς προφύλαξη ή φοβάστε ότι το μέσο προφύλαξης δεν λειτούργησε, μπορείτε να απευθυνθείτε στο γιατρό σας εντός τριών ημερών. Εκείνος θα σας χορηγήσει την ουσία που χρειάζεται για να αποφευχθεί η εγκυμοσύνη. Οι πιθανότητες επιτυχίας είναι γύρω στο 85%.
